Eind 2019 ontving de gemeente Emmen tientallen meldingen over bodemdaling en schade aan huizen, schuren en bestrating bij Nieuw-Amsterdam en Erica. Er was grote ongerustheid bij bewoners over de staat van hun woningen en ook de veiligheid van bijvoorbeeld gasleidingen. Na een aanbesteding heeft Geo-data specialist Fugro grondonderzoek verricht.
Fugro heeft veel relevante informatie verzameld: historische kanaalpeilen, grondwaterstanden, funderingswijzen van gebouwen, bodemopbouw en gegevens van het TNO DINO-Loket en de InSar satelliet. Verder is de ontstaansgeschiedenis van het gebied – een voormalige veenkolonie – bestudeerd en zijn bij 10 woningen handboringen en sonderingen uitgevoerd. Ook zijn peilbuizen geplaatst om grondwaterstanden te monitoren en is gekeken naar mogelijke effecten van olie- en gaswinning en trillingen van voertuigen.
Lomulder: ‘We hebben drie bodemtypen vastgesteld met elk een andere zettingsgevoeligheid, waardoor verschillende bodemdalingen te zien zijn. Hierbij speelt de aan- of afwezigheid van veenlagen aan het maaiveld en diepere veen- en kleilagen een grote rol. Dit verklaart de variatie in schade. De schade ontstaat door bodemdaling als gevolg van de bodemopbouw en grondwaterdaling. Deze bodemdaling ontstaat op natuurlijke wijze doordat de bovenste veenlaag oxideert – zeg maar: verdampt – in droge perioden. Ook lokale grondwateronttrekkingen kunnen een rol spelen bij de inklinking van diepere veenlagen. Dit wordt door het waterschap nog verder onderzocht.'
De oxidatie van de bovenste veenlaag heeft vooral invloed op schade aan tuinen, wegverhardingen en aanbouwen of schuren. De woningen zijn op diepere lagen gefundeerd en schade daaraan ontstaat, afhankelijk van de funderingsmethode, vooral door inklinking van diepere veen- en kleilagen door daling van de grondwaterstand of stijghoogte. De schade verergert indien woningen op verschillende wijzen zijn gefundeerd en/of verzwaard (bijv. door een dakkapel). Olie- en gaswinning, aardbevingen en waterpeilbeheer konden de grote verschillen in bodemdaling niet verklaren. Het waterpeilbeheer van het oppervlaktewater heeft geen rol gespeeld bij de bodemdaling. Trillingen van voertuigen zijn op zich geen oorzaak van schade, maar kunnen wel het laatste zetje geven bij woningen en funderingen die al onder druk staan door veenoxidatie of inklinking van diepere veenlagen.
Fugro adviseert bewoners een constructeur te raadplegen en grondonderzoek te laten uitvoeren bij nieuwbouw- of verbouwingsplannen. De conclusies van dit onderzoek zijn ook van groot belang voor andere veenkoloniën, omdat de in Nieuw-Amsterdam aangetroffen bodemopbouw op veel meer locaties voorkomt.
Robin Lomulder, senior consultant bij Fugro: 'Als dé Geo-data specialist beschikken wij over alle essentiële disciplines om een compleet beeld te krijgen en een goede analyse te maken. Door deze unieke combinatie van specialismen gaan wij efficiënt te werk en kunnen we putten uit de uitgebreide ervaring en knowhow binnen onze organisatie.’